Witold Pilecki

den
Reizh pe jener	paotr
Bro ar geodedouriezh	Polonia
Lealded	Eil Republik Polonia
Anv e yezh-vamm an den	Witold Pilecki
Anv-bihan	Witold
Anv-familh	Pilecki
Lesanv	Druh, Witold, T-IV
Deiziad ganedigezh	13 Mae 1901
Lec'h ganedigezh	Olonets
Deiziad ar marv	25 Mae 1948
Lec'h ar marv	Varsovia
Doare mervel	Kastiz ar marv
Abeg ar marv	execution by shooting
Lec'h douaridigezh	Powązki Cemetery
Breur pe c'hoar	Maria Pilecka
Familh	House of Pilecki
Yezhoù komzet pe skrivet	poloneg
Place of detention	Mokotów Prison, Auschwitz-Birkenau, Oflag VII-A Murnau
Kondaonet evit	spierezh
Micher	labourer-douar, resistance fighter, ofiser
Bet war ar studi e	Vilnius University
Deroù ar prantad labour	1918
Last words	Vive la Pologne libre
Perzhiad e	Polish resistance movement in World War II
Grad milourel	isletanant, letanant, cavalry master, Koronal
Brezel	Brezel-bed kentañ, Brezel Poloniat-ha-Soviedat, Eil Brezel-bed
Korf an arme	cavalry of Second Polish Republic, Secret Polish Army, Armia Krajowa
Oberenn heverk	Pilecki's Report
Lec'hienn ofisiel	http://www.pilecki.ipn.gov.pl/
Ardamezioù	Leliwa

Witold Pilecki (distaget [ˈvitɔlt piˈlɛt͡skʲi] e poloneg) (Olonets, 13 Mae 1901 – Varsovia, 25 Mae 1948) a oa un ofiser hag ur rezistant polonat e-pad an Eil Brezel-bed. E 1940 en em ginnigas evit bezañ harzet gant an Nazied ha kaset da gamp-bac'h Auschwitz-Birkenau evit gouzout hiroc'h war ar pezh a dremene er c'hamp-se. Goude dont a-benn da dec'hout diouzh ar c'hamp-bac'h e teskrivas dre ar munud ar pezh a c'hoarveze ennañ ha kaset e voe e skrid da bennoù ar Gevredidi ; ar wech kentañ eo e voe deskrivet-pizh obererezhioù an Holokost.^[1]^[2]

Ganet e voe e Karelia, ma oa bet kaset e familh dre heg eus Polonia abalamour m'en doa kemeret perzh an tad-kozh en Emsavadeg Genver 1863. E 1910 ez eas Witold Pilecki gant e dud da chom da Vilnius. Goude ar Brezel-bed Kentañ e kemeras perzh er brezel etre Polonia hag an Unvaniezh Soviedel. Diwezhatoc’h e teuas da vezañ ofiser en arme Polonia. E 1939 en em gannas ouzh ar Wehrmacht. Ur wech peuraloubet Polonia gant Alamagn hag an Unvaniezh Soviedel e voe unan eus ar re a savas ar strollad rezistanted Tajna Armia Polska hag a yeas diwezhatoc’h e-barzh an Armia Krajowa (arme broadel Polonia).

E 1940 e kinnigas e anv evit kemer perzh en un taol aozet gant ar rezistañs : mont e-barzh kamp-diouennañ Auschwitz, evit gouzout hiroc’h war ar c’hamp-bac’h-se ha klask frammañ ar rezistañs en diabarzh. Harzet e voe e Varsovia d’an 19 a viz Gwengolo 1940 ha kaset da gamp Auschwitz. Ur wech e-barzh ar c’hamp e savas gant prizonidi all un aozadur anvet Związek Organizacji Wojskowych ha dont a reas a-benn da gas da Londrez skridoù hag a zeskrive ar vuhez kriz er c’hamp. D’ar 26 a viz Ebrel 1943 e teuas a-benn da dec’hout, goude daou vloaz hanter tremenet er c’hamp. Ur wech er-maez e prientas un danevell resis diwar-benn kamp-diouennañ Auschwitz hag a voe kaset d’ar Gevredidi, da c’houlenn sikour diganto. Hogen diskrediñ a reas ar re-se danevell Pilecki ha soñjal a reas dezho e oa c'hwezhet an niver a brizonidi. Abalamour d’an dra-se ne voe heuliad ebet d’an danevell-se.

Diwezhatoc’h e kemeras perzh Pilecki en Emsavadeg Varsovia e miz Here 1944. Chom a reas feal d’ar gouarnamant en harlu e Londrez. Abalamour d’an dra-se e voe gwelet evel un enebour gant gouarnamant ar c’homunour Bolesław Bierut harpet gant an Unvaniezh Soviedel goude ar brezel. Harzet e voe miz Mae 1947 ha tamallet e voe dezhañ bezañ e servij an « impalaerouriezh estren ». E 1948 e voe barnet, kondaonet d’ar marv ha lazhet diouzhtu goude, d’ar 25 a viz Mae.

Istor e vuhez a chomas kuzh e Polonia, betek diskar ar gomunouriezh e 1989. Goude distro an demokratelezh e voe gwennaet, meur a levr a voe embannet diwar e benn, torret e voe e gondaonidigezh ha medalennet e voe zoken gant Urzh an Erer Gwenn, ar garedon uhelañ roet gant stad Polonia. Sellet a reer outañ bremañ evel unan eus an dud pouezusañ en istor Polonia en XX^vet kantved. Ur monumant zo bet savet en enor dezhañ e bered Powązki, e Varsovia, daoust ma ne oar den pelec’h emañ e relegoù.

↑ Snyder, Timothy (22 Mezheven 2012). "Were We All People?", The New York Times.
↑ "Remembering Unsung Heroes Of The Holocaust" (in en-US) (2020-09-20).

[1] Snyder, Timothy (22 Mezheven 2012). "Were We All People?", The New York Times.

[2] "Remembering Unsung Heroes Of The Holocaust" (in en-US) (2020-09-20).

[1]

[2]